دانلود تحقیق بررسی جایگاه عشق و عقل در نظام فلسفی سهروردی

DOC

doc

تیر ۱۴, ۱۳۹۶

هر صفحه 100 تومان

تعداد صفحات: 25 صفحه

۲,۵۰۰ تومان

دانلود تحقیق بررسی جایگاه عشق و عقل در نظام فلسفی سهروردی

فرمت قابل ویرایش ورد word

تعداد صفحات: ۲۵ صفحه

خلاصه ای از فایل

حقیقت عشق در مونس العشاق سهروردی

رساله ی فی الحقیقه العشق یا مونس العشاق رسالهای کوچک اما مهم در باب عشق و جز رساله های رمزی عرفانی سهروردی است. محتوای حکیمانه و عارفانه ی این اثر با چنان گفتار شیوایی بیان شده که گزاف نیست اگر آن را زیباترین متن فلسفی به زبان فارسی بدانیم. به نظر میرسد دلیل اصلی آن، موضوعی است که در این اثر مورد بررسی قرار گرفته است. شیخ اشراق با نقل رباعی در ابتدای این رساله صراحتاً بیان میکند که اگر سخنی شنیدنی در این عالم یافت میشود، به برکت عشق است.

چندین سخن نغز که گفتی که شنودی؟ گرعشق نبودی و غم عشق نبودی

رخساره معشوق به عاشق نمودی؟ گر باد نبودی که سر زلف ربودی

با وجود آثار فراوانی به نظم و نثر که در باب مقولهی عشق هست اما هیچگاه حکیمی در تاریخ فلسفهی اسلامی به این وسعت مجال نیافته که در زبانفارسی-که قدرت عجیبی در بیان مفاهیم عاشقانه دارد- به این مقوله بپردازد و آنچه این اثر را از میان تمام آثار سهروردی و دیگر فیلسوفان پارسینویس متمایز میکند، جدای از نبوغ سهررودی، ناشی از موضوع «مکرر نامکرر» عشق است، همچنین نوشتن داستانی پیرامون عشق و عناصر مرتبط با آن (حسن و حزن) که تا آن زمان بیسابقه بوده است. گفتنی است که برخی خواستند این اثر را مبتنی بر رسالهی فیالعشق ابنسینا بدانند، اما علیرغم مباحث مشترک میان این دو رساله، با توجه به نحوهی پرداخت مطالب و به «زبان حالی» بودن اثر سهروردی (منظور از زبان حالی بودن، بیان مطالب از زبان حسن و عشق و حزن است) و رمزگونههای فراوان مونسالعشاق، چنین ادعایی مردود است (پورجوادی، ۱۳۸۵: ۲۱۳-۲۱۴).

برخی محققان در این باب معتقدند که سخن از زبان حال عشق، به معنای حقیقتی مابعدالطبیعی، چندان در میان عرفا متداول نبود اما شعرا و نویسندگان، معمولاً از زبان خود به وصف حسن و عشق و حزن میپرداختند اما از زمان سهروردی به بعد، این مفاهیم نزد شعرا رواج یافت و شاعران به طور مستقیم از زبان حال آنها سخن گفتند. سهروردی عشق را از زبان عشق اینگونه توصیف میکند:

«من از بیت المقدسم از محلهی روح آباد، از درب حسن. خانهای در همسایگی حزن دارم، پیشه من سیاحتست، صوفی مجردم، هر وقتی روی به طرفی آورم، هر روز به منزلی باشم و هر شب جایی مقام سازم. چون در عرب باشم عشقم خوانند و چون در عجم آیم، مهرم خوانند. در آسمان به محرک مشهورم و در زمین به مسکن معروفم. اگرچه دیرینهام، هنوز جوانم و اگرچه بیبرگم، از خاندان بزرگم» (سهروردی، ۱۳۷۲، ج۳: ۲۷۵).

پس عشق خود را از مکانی مقدس و عالم ارواح پاک میداند که پیوسته در سفر از تنی به تن دیگر و از روحی به روح دیگر است تا جایی را لایق مقام خود بیابد.

یکی از ویژگیهای قابل توجه این رساله، استفاده بسیار جالب از آیات قرآنی و تأویلات بسیار زیبای آنهاست[۱]. این رساله با ذکر آیهی سوم از سورهی یوسف آغاز میشود و سهروردی با استفاده از این آیه اعلام میکند که میخواهد در باب نیکوترین قصه ها سخن بگوید و سورهی یوسف را قرآن کریم «احسن القصص» خوانده است و مراد سهروردی از احسنالقصص، سخن گفتن از عشق است.

سهروردی در آغاز رسالهی فی حقیقه العشق معتقد است که «اول چیزی که حق تعالی آفرید، گوهر تابناک عقل بود اول ما خلق الله العقل (همان، ۲۶۸). با توجه به حدیث نبوی: «اول ما خلق الله نوری» گفته اند که این عقل اول همان نور مصطفوی و حقیقت محمدی (ص) است، «صادر اول است چون هر چه ایجاد شده و ایجاد میشود از اوست، قلم اعلی است، چون هر چه پدید میآید با این قلم نوشته میشود. لوح محفوظ است، چون هر چه ایجاد میشود بر این لوح نوشته میشود. این عقل، حقیقت انسانی است، روح اعظم است و خلیفهی خداست. این مرتبه ی عقل است که اول ما خلق الله است» (پازوکی، ۱۳۸۲: ۵۸).

بیان صدور عقل از حق در روایات اسلامی هرچند مسبوق به گذشته است اما نگرش سهروردی در این بخش متأثر از نظریه ی فیض (صدور، برآمد، ریزش) نوافلاطونیان میباشد. این نظریهی فلسفی، در واقع تبیین منشأ و فرآیند پیدایش موجودات عالم هستی است. فیض نوعی ایجاد است که در طی آن منشأ ایجاد شی به حال خود ثابت و باقی مانده است و علیرغم صدور معلول از آن، با همهی کمالات خود باقیست و چیزی از ذاتش کاسته نمیشود و موجودات در سیری منظم از او صادر میشوند و با تداوم این روند، کمکم پدیدههایی نازلتر و ضعیفتر از نظر وجودی متحقق میشوند